Afganistan
AFGANİSTAN
Ülke Resmi Adı: Afganistan İslam Cumhuriyeti
Ülke Konumu: Orta Asya
Başkent: Kabil
Cumhurbaşkanı: Dr. Mohammad Ashraf Ghani
Komşuları: Afganistan kuzeyde Türkmenistan, Tacikistan ve Özbekistan, batıda İran, güneyde Pakistan, doğuda Çin ve Hindistan ile komşu.
Etnik yapı: Ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu Peştunlar oluşturuyor. Daha sonra sırasıyla Tacikler, Hazaralar, Özbekler, Türkmenler ve diğer gruplar geliyor.
Yönetim Şekli: Başkanlık sistemli cumhuriyet
Yüzölçümü: 652.864 km²
Telefon kodu: +93
Para birimi: Afganistan Afganisi
Nüfus: 35,5 milyon (2018)
Resmi dilleri: Darice %50 (resmi dil), Peştuca %35 (resmi dil), Özbekçe-Türkmence % 11, diğer %4
Din: İslam (yüzde 90 Sünni, yüzde 8 Şii)
Alfabesi: Arap alfabesi
Yerel Saat: Afganistan saat dilimi GMT +4.30. Türkiye’den bir buçuk saat ileride.
Popüler kentleri: Kabil, Herat, Kunduz, Celalabad, Bagram, Kandahar, Mezar-ı Şerif.
İklim/Hava Durumu: Oldukça engebeli bir coğrafyada yer alan Afganistan’da ülkenin büyük bölümü deniz seviyesinden yüksek dağlar, platolar ve derin vadilerle çevrili. Sert bozkır ikliminin hakim olduğu ülkede yazlar sıcak ve kurak, kışlar şiddetli derecede soğuk ve kar yağışlı geçiyor. Ülke kış aylarında beyaz kar örtüsü ile kaplanıyor.
Afganistan’a Ne Zaman Gidilir?
Yaz aylarında aşırı sıcak, kış aylarında ise aşırı soğuk olan Afganistan’ı ziyaret etmek için en uygun dönem ilkbahar ve sonbahar ayları. Mart-Mayıs ve Eylül-Ekim ayları ülkeyi rahatlıkla keşfedecek hava sıcaklığına sahip dönemler.
Tarih boyunca uğradığı işgaller ve darbeler nedeniyle istikrarsız bir siyasi geçmişe sahip olan Afganistan, dünyada en çok bayrak değiştiren ülkelerden biri.
Günümüzde kullanılan Afgan bayrağı 2004’te kullanılmaya başlayan Afgan bayrağı dikeyde üç farklı renge sahip. Bayrağın en solu siyah, ortası kırmızı, sağı ise yeşil renkli. Bayrağın merkezinde ise beyaz renkli mihrabı Mekke’ye dönük bir cami tasviri bulunan klâsik arma bulunuyor.
Coğrafi Konumu:
Afganistan coğrafi konum olarak denize yolu yoktur. Orta Asya ve Güney Asya’nın ortasında bulunmaktadır ve bu iki çok önemli Asya coğrafyanın köprüsü konumunu taşımaktadır. Öte yandan İran gibi Orta Doğu ülkesiyle de sınırı bulunmaktadır.
İklim: Afganistan iklim olarak yılda dört mevsimi yaşamaktadır. Yüksek dağlı bölgeler, ormanlık alanlar ve su kaynağının fazla olması onu diğer komşularından ayırmaktadır.
Alan: 241652000 km kare alanı vardır ve arazi büyüklüğü açısından dünyanın 41. ülkesidir.
Vilayet Sayısı: 34
Nüfus: 29117000
Resmi Dilleri: Anayasa Kanunu’nun 16. maddesi gereği Darice(Afganistan Farsçası) ve Peştunce Afganistan’ın iki resmi dilidir. Öte yandan bazı bölgelerde çoğunluk tarafından konuşulan Özbekçe, Türkmence, Peşeyice, Nuristanice, Beluçça ve Pamirice de bölgesel olarak Afganistan’ın üçüncü resmi dilleri arasında yer almaktadır.
Genel Bilgiler
Orta doğuda bulunan ve denize sınırı olmayan Afganistan’ın başkenti Kabil’dir. 30 milyon civarında nüfusa sahiptir. Afganistan’da resmi dil olarak Afganca ve Farsça kabul edilmiştir. Afganistan’da para birimi olarak Afganistan Afganisi kullanılmaktadır.
Afganistan vize isteyen ülkeler arasındadır, gitmeden önce vize başvurunuzu yapmış ve Afganistan’a vize almış olmanız gerekmektedir.
Lokasyon / Konum
Doğu’sunda Çin, Kuzey’de Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Batı’da İran, Güneydoğu’sunda Pakistan ile sınır komşusudur.
En Çok Ziyaret Alan Şehirleri Kabil, Herat, Belh, Celalalabad
İklim / Hava Durumu:
Afganistan’da yazları günler uzundur ve Ortadoğu da bir ülke olması nedeniyle de çok sıcaktır. Kışları da aşırı soğukları yaşar. Yağışlar kasım ve nisan aylarında genellikle kar şeklinde görülür.
Ne Zaman Gidilir?
Afganistan’a gitmek için hem aşırı sıcakların hem de soğuğun az görüldüğü eylül ve ekim aylarında gitmek daha avantajlıdır.
Ülke Mutfağı / Ne Yenir Ne İçilir?
Afganistan yerel yemekleri bakımından zengin bir mutfağı vardır. Yemeklerini ekmeklerini kullanarak tüketirler. Afgan mutfağının genellikle et yemeklerinden oluşması da vejetaryen olanların sıkıntı çekmesine neden olabilir.
Uzun seneler Britanya ve Rus imparatorlukları arasında tampon bölge görevi yapan Afganistan, 1919’da Britanya ile girdiği savaş sonrası bağımsızlığını kazandı.
İstikrarsızlık nedeniyle nüfusu gün geçtikçe azalan Afganistan, henüz el değmemiş zengin yer altı kaynaklarına sahip.
Birçok alanda hala dışarıya bağımlı olan Afganistan topraklarında çok zengin kömür ve demir yataklarının yanı sıra bakır, kurşun, berilyum ve çinko bulunuyor. Ülkedeki zengin hidro enerji potansiyeli ise yoksulluk nedeniyle kullanılamıyor.
Genel Durum
Dünyada yüzölçümü bakımından 41. sırada bulunan ve yüzyıllar boyu birçok medeniyete ev sahipliği yapan Afganistan, 18. yüzyılın ortasında İngilizlerin işgaline uğradı. Kral Emanullah Han'ın 19. yüzyılın başında başlattığı bağımsızlık mücadelesi 1919'da başarıyla sonuçlandı.
Pakistan, Çin, İran, Tacikistan, Özbekistan ve Türkmenistan ile komşu olan Afganistan’ın oenize kıyısı bulunmuyor.
Dünyanın en sert coğrafi koşullarından birine sahip olan Afganistan'ın üçte ikisi dağlarla kaplı. Çöllerden sık ormanlara ve dağlara kadar çeşitli coğrafi özellikler gösteren, yer yer 6 bin metre yüksekliğe çıkan dağların bulunduğu ülkenin coğrafi yapısı ulaşım, iletişim ve ticareti zorlaştırıyor.
Biyolojik çeşitliliğiyle tanınan ülkede, Babür Şah Bahçesi, Ravzai Şerif, Amu Nehri, renkli görüntülere sahne olan spor festivalleri ve yemek kültürü öne çıkıyor.
Ekonomi
Dünyanın 173. ekonomisi Afganistan'ın gayri safi yurt içi hasılası 2015 tahminlerine göre 19,2 milyar dolar. Ülkede kişi başına gelir 590,27 dolar civarında, ihracat 865 milyon, ithalat 7,63 milyar dolar seviyesinde.
Afganistan'da enflasyon 2016 yılında yüzde 5,9, işsizlik oranı yüzde 40 çıktı.
Siyasi Durum
Stratejik konumu ve ticaretin kesişme noktalarından biri olması nedeniyle Afganistan, uzun yıllar İranlılar, Araplar, Moğollar, İngilizler ve Sovyetlerin istilasına uğradı.
Afganistan'ın tarihini değiştiren olaylardan biri Sovyet işgali oldu. 1979-1989 arasında Sovyet istilasına uğrayan Afganistan, bu işgal sonucu yüzbinlerce kayıp verdi.
Dünya tarihinin önemli dönüm noktalarından 11 Eylül 2001 saldırıları, Afganistan için yeni bir dönemi başlattı. ABD, saldırıdan Afganistan'da üslenmiş el Kaide örgütünü ve lideri Usame Bin Ladin'i sorumlu tutarak, ülkeyi yöneten Taliban'dan el Kaide üslerini kapatmasını ve bin Ladin’i ABD'ye teslim etmesini istedi.
Taliban'ın bu talebi reddetmesi üzerine 7 Ekim 2001'de ABD ve İngiliz uçaklarının Taliban ve el Kaide hedeflerine hava saldırısı düzenlemesiyle Afganistan'da yeni bir savaş başladı. 13 yıl süren savaş büyük tartışmalara ve insan hakları ihlallerine sahne oldu.
Devlet başkanlığı sistemiyle yönetilen Afganistan'da 250 sandalyeli Halk Meclisi (Vulusi Cirge) ve 102 sandalyeli Senato Meclisi (Mişranu Cirge) olmak üzere iki yasama kanadı bulunuyor. Afganistan, 34 vilayetten oluşuyor. Vilayetler merkezi hükümete bağlı çalışıyor.
Afganistan'da 5 Nisan 2014'te yapılan son devlet başkanlığı seçimde oyların yarısından fazlasını alan Eşref Gani, yolsuzlukla mücadele ve ekonomiyi büyütme vaadiyle iktidara geldi.
Afganistan'ın Pakistan ile de yıllardır çözülemeyen Durand sınırı sorunları bulunuyor. Özellikle Taliban’a bağlı güçlerin, ülkedeki yabancı askerler ve güvenlik güçlerini hedef alan saldırılarında her yıl binlerce kişi hayatını kaybediyor.
Kandahar
Güney Afganistan ile Pelerinli Cami’nin buluştuğu noktada olan Kandahar, dağların karşısında konumlanmış. Burayı, son Afgan İmparatoru Ahmed Şah Durrani başkent olarak kullanmıştı. Camiler ve türbeler dolu olan bölgede, yazıtları da görebilirsiniz.
Mazar-e Sharif
Estetik bir güzelliğe sahip olan yapı, Afganistan’ın ünlü yerlerindendir. Peygamber Efendimizin kuzeni Ali bin Talib’in mezarı buradadır. Turkuaz-mavi kubbeler altında hoş bir dini hava yakalayabilirsiniz. Mazar-e Sharif’in olduğu yerde ayrıca M.Ö. 3. yüzyılda İskender’in ordularından izler bulacaksınız.
Jalalabad
İmparator Akbar tarafından kurulan Celalabad, antik zamanı yakalayabileceğiniz bir ortam. Safid Dağı’nın zirvesini buradan görebilirsiniz. Moğol ordularının eskiden bu soğuğa nasıl dayandığı ise hala sırrını koruyor.
Kral Amanullah Han’ın türbesini ziyaret edebilir ve yeşil tonlarındaki bahçelerde zaman geçirebilirsiniz. Her an fotoğraf çekmeye hazırlıklı olun ?
Balkh
Eski Bactrian İmparatorluğu’nun merkez üssü olarak kabul edilen eski Balkh kasabasında yaklaşık 4 bin öncesine dayanan bir tarih var. Zerdüştlük ve Budizm bu topraklarda ortaya çıktı.
Kasaba zaman içinde yıkılmış ve tekrar yapılmış olsa da büyük sur duvarları aynı kalmıştır. Turistler tarafından çoğunlukla uğultulu pazarları ve Yeşil Cami’si ile bilinir.
Herat
Afganistan’ın üçüncü büyük kenti olan Herat’ın neden böyle bir isme sahip olduğu merak edilir. İran sınırını yakın olan bölge Tirmurlu Hanedanı’nın etkisi altında kalmıştır. Bu etkileşimden dolayı ismi Herat olmuş.
Burada, turkuaz uçlu minarelerin ve pırıltılı fayansların zarif yapısı gözlerinizi hayrete düşürecek. Herat için sekiz asırdan fazla bir geçmişten söz ediliyor. Saygıdeğer Sufi şairlerin mezarları ve Herat Kalesi ziyaret alan noktalardan.
Samangan
Samangan Kasabası eski İpek Yolu’nu kullanan kervanların durak noktasıymış. Bugün de turistik bir mekan olarak kullanılıyor. Gizemli mağara yapısı insanların ilgisi çekiyor. Milattan sonra 4. ve 5. yüzyılda yapıldığı düşünülen kakmaları burada görebilirsiniz. Samangan’da Müslümanlık öncesi yaşanılanlara yakından tanık olma fırsatınız var.
Bamiyan
Eski zamanlarda Hindu-Budist ibadet merkezi olarak biliniyordu. Müslümanların bu topraklara girmelerinden önce sanatsal bir kimliği de vardı.
Burada bulunan dev Buda heykelleri, tüm Asya‘nın en seçkin 4. ve 5. yüzyıl oymalarından kabul edilir. Ancak Mart 2001’de Taliban tarafından tahrip edildi. Uluslararası tepkiye neden olan bu yıkım sonucunda UNESCO tarihi eserleri koruma altına aldı.
Faizabad
Doğa kokan yerlerden olan Faizabad, Kokcha Nehri’nin muhteşem manzarasını ziyaretçilerine sunuyor. Afganistan’da gezilecek yerler arasına almanızı tavsiye ediyor ve vaktiniz olursa ikinci defa gelmenizi öneriyoruz.
Band-e Amir Ulusal Parkı
Band-e Amir’in nefes kesen yeri 2009’da Afganistan’ın ilk ulusal parkı olmuş. Nedenini anlamak zor değil. Jeolojik hareketlerle oluşan bölge etrafı seyretmek için harika. İlkbahar ve yaz aylarında yoğun bir dönem yaşanıyor.
Kabil
Kabil, ülkenin modern savaşlarının başlamasından sonra Mücahidlerin ve El-Kaide’nin, Taliban asilerinin ve diğer grupların eline geçmesinden bu yana kaosa kapıldı. Turistik geziler için heyecan verici yerler sunan şehir için çok üzücü bir durum. Kabil bir amanlar Zerdüştlüğün ve Budizmin en yoğun yaşandığı yerlerdendi. Afganistan’ın zengin geçmişini Kabil Müzesi’nde görebilirsiniz.
Khyber Pass
Afganistan’ın doğu illerinden Hindu Kush‘un eteklerinde olan Panjshir Vadisi, endüstri bölgesi olmak potansiyeli ile öne çıkıyor. Amerikan yatırımcıları zümrüt madenciliğinden hidroelektrik üretimine kadar her şeyle yakından ilgileniyor. Burada yemyeşil doğa içinde kendinize zaman ayırabilirsiniz.
Talukan
Talukan, devasa Hindu Kush’a komşu olan, güney Afganistan’ın Peştun bölgesindeki dağların hemen üstüne bulunuyor.
Babür Bahçesi
Kabil’de yer alan Babür Bahçesi insanların nefes alabileceği yegane noktalardan biri olarak göze çarpıyor. Yerliler ve yabancılar beklenen seviyede ilgi göstermekte.
Kabil Hayvanat Bahçesi
Kabil Nehri kıyısında bulunan hayvanat bahçesi 1967’de hizmete girmiş. Türleri koruma ve yaşatma amacı güden tesis, halkın desteğini de arkasına alarak çalışmalarına devam ediyor.
Iydgâh Camii
Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde olan Kaşgar şehrindeki tarihi bir camidir. 15. yüzyılda Saqsız Mizra’nın yaptırdığı cami 16.800 metrekarelik alanı kaplıyor. Sincan ve Orta Asya’nın en büyük camisidir.
Qargha Barajı
Afganistan’ın önemli barajıdır. Çevresinde konaklamaya müsait güzel oteller bulunur. Ulaşım araçlarını kullanarak şehir içine gidebilirsiniz.