Fitoterapi
FİTOTERAPİ
Fitoterapi dilimize bitkisel tedavi olarak çevirebileceğimiz bilinen en eski bilimlerdendir. Fitoterapi, tamamlayıcı, destekleyici bir rasyonel tedavi şeklidir. Fitoterapi tedavisinde bitkilerden veya bitkilerin belirli kısmından yararlanır, bunlardan tıbbi çaylar, krem, ilaçlar, şuruplar, damla, drajeler şeklinde tüketilir.
Bitkiler fotosentezden dolayı içerisinde karbonhidrat, protein, lipid, vitaminler, mineraller gibi önemli primer ve sekonder metabolitleri içerir, bitkisel tedavide de bu önemli besin öğelerinden yararlanılır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Tıbbi Bitkiler ‘bir veya birden fazla organıyla tedavi edici veya hastalıkları önleyici veya herhangi bir kimyasal-farmasötik sentezin öncüsü olabilen bitki çeşitleridir.’ tanımını yapmıştır. Bunlardan hazırlanan ürüne fitoterapotik ürünler, bitkisel ilaçlara da fitofarmaka denir.
Fitoterapinin amacı hastalıkları tedavi etmek, şiddetlenmesini önlemek, tedaviye destek vermek, hastalıklardan korumaktır. Bitkisel tedavinin en bilinen örnekleri söğüt ağacı (salix alba) kabuğundan elde edilen bir maddeyle geliştirilen aspirin, sıtma tedavisinde kullanılmış kınakına (cinchona) kabuğundan elde edilmiş kinin, kanser tedavilerinde kullanılan pratik bitkiler, immünite ve dolaşım sistemi güçlendirmek, vb. birçok bitki bu ve benzeri önemli amaçlarla kullanılmaktadır. Tıbbın çoğu dalı ve eczacılık sektörü, bu alanın sayesinde gelişmiştir ve hala gelişim göstermektedir.
Fitoterapinin temel koşullarından biri standardizasyondur. Yani bitkinin uygun koşullarda toplanmış, hazırlanmış olarak kullanıma hazır hale getirilmiş olması gerekir. Çünkü içerisindeki başka etken maddeler, kalıntılar, kontaminasyon riski vb. onlardan yararlanmak isterken vücudumuza zarar da verebilir. Mutlaka doktor teşhisi, tedavisi ile belirlenen uygun dozda ve uygun ürün uygulanmalıdır. Dünyada %70-90 gibi büyük bir oranda fitoterapi ve bitkisel tedavilerden yararlanılmaktadır.
Bazı Fitoterapotik Bitkiler
Sarı Kantaron (Hypericum Perforatum): Ekstratı uzun süreli kullanımda antidepresan etkisi gösterir, uyku problemleriniz için yardımcı etki gösterir, ağrı dindirici özelliği vardır, kas gevşetir, ateş düşürür, bronşit semptomlarını azaltıcı etkisi vardır. Böbrek ve safra kesesi sorunlarında oldukça yararlıdır. Yağ formu bel ağrılarında etkilidir.
Yaban Mersini (Bilberry’s-Blueberry’s): Çayı ishal giderici, idrar yolları enfeksiyonların da ilaç etkisi gibi özelliklere sahiptir. Göz kuruluğu ve enfeksiyonlarına karşı koruyucudur. Kansere karşı koruyucu olan ellagic-asid içerir, kan kolesterolü üzerinde olumlu etkisi vardır. LDL kolesterolün düşmesini sağlar, antioksidan özelliği vardır.
Kuşburnu (Rose Hip-Dog Rose): İçeriğindeki fenolik bileşiklerden dolayı antikarsinojenik ve antioksidan özellik gösterir, anti enlamatuar etkiyi güçlendirici özelliği vardır bundan dolayı romatoid artrit gibi kronik rahatsızlıkların yanısıra çeşitli enfeksiyonel rahatsızlıklara karşı kullanılır, obezite ve diyabet gibi rahatsızlıklarda olumlu etkisi vardır, en zengin c vitamini kaynaklarındandır ve bilinen soğuk algınlığı semptomlarının hafiflemesine yardımcı olur.
Guarana (Paullinia Cupana): Kafein içeriği çok yüksektir bu özelliğinden iştahı baskılar ve uyarıcı olarak sık kullanılır, araştırmalar guarananın etkisinin kafeinden fazla olduğunu kanıtlamaktadır. Antioksidan ve antimikrobiyaldir, LDL ve total kolesterolü düşürmeye yardımcıdır. Kilo vermede olumlu etkileri fazladır ve çoğu araştırma konusu olarak yer almaktadır. Guarana, kilo vermeyi sinir sistemini lipoliz sürecine girmesini sağlayarak destekler.
Ekinezya-Kirpi Otu (Echinacea): Papatyagiller familyasına ait bir bitkidir. Kahvede bulunan miktardan üç kat daha fazla kafein içerir. Antiviral, antioksidan ve anti-inflamaruvar olarak bilinir, immün sistem üzerinde olumlu etkisi bulunur. Çayı önemli derecede ağrı kesici etkiye sahiptir ve menstural dönemde tercih edilebilir. Krem formu cildi yaşlanmaya karşı koruyor ayrıca egzama gibi cilt sorunlarında da tercih ediliyor, strese anksiyeteye karşı etkilidir. Gribal, vajinal gibi enfeksiyonların tedavisinde yardımcı rol oynar.
Yeşil Çay (Camellia sinensis): Yeşil çay ve siyah çay aynı yapraktan oluşur, sadece işlenme şekilleri farklıdır yani siyak çayın yapraklarının güneşte daha fazla kuruması gerekmektedir. İçeriğinde bulunan epi-gallo-kateşin-3-gallat EGCG sayesinde, yağ yakma da olumlu etkisi bulunur. Alınan kateşin total ve karın yağlanmasında düşüş sağlamaktadır. Kafein içeriği uyarıcı etki gösterir. İrritable bağırsak sendromun da olumlu etkisi vardır. Kanser hücreleri ile savaşır, kan basıncını düzenler.
Rezene (Foeniculum vulgare): Maydanozgiller familyasına ait olan rezene, içeriği bakımından çok zengin bir bitkisel üründür. Yaprakları genelde çay yapılarak tüketilirken, tohumları gaz giderici olarak kullanılmaktadır. Kan basıncının düşmesine yardımcı olur, toksin atımında yardımcıdır. İçeriğindeki zengin A vitamini sayesinde, göz kusurlarının oluşmasını önleyebilir. Doktor kontrolünde tedaviye yardımcı olabilir, tüketimi cilt kusurlarını engelleyebilir ve düzeltebilir. Zengin bir C vitamini kaynağı olduğundan, üst solunum yolları hastalıklarında tercih edilir ve belirtilerin azalmasına yardımcı olur. Spazm ve kasılmaları azaltır bundan dolayı regl döneminde tercih edilebilir.
Bitkisel Fitoterapi Tedavileri
Bahsettiğimiz fitoterapotik ürünlerinin hepsinin kullanıldığı tedavi şekli, aynı zamanda bitkisel tedavidir. Bitkisel tedavi bitkinin çoğu formunda (çay, uçucu yağ vb.) kullanılarak yapılabilir. Bitkisel tedaviler belirli hastalığa göre kullanılan ilaca yardımcı, ilacın oluşturduğu olumsuz etkileri azaltıcı, tedavi edici, rahatlatıcı gibi sebeplerle, hasta ve hekim tarafından tercih edilmektedir. Burada bilinmesi gereken temel konu eğer bir hastalıktan dolayı kullanılıyorsa, mutlaka doktora danışılmalı, doktorun uygun gördüğü şekilde kullanılmalı, zayıflama amaçlı kullanılıyorsa, mutlaka diyetisyene danışılmalı ve içeriği bilinmeyen bitkisel ürünler hiçbir şekilde kullanılmamalı. Uygun bitkisel tedaviler genel anlamda olumlu yanıt vermektedir. Bu gibi durumlarda doktorun veya diyetisyenin öngördüğü şekilde mutlaka bitkisel tedavilerden yararlanmak, sizlere fazlasıyla olumlu etki sağlayacaktır. Fakat hiçbir bitkinin mucizevi olmadığını da unutmamalıyız.
Avrupa’da özellikle alternatif tıp yöntemi olarak kabul edilmiş olan tedavi yöntemi günümüzde, ülkemizde de oldukça yaygınlaşmaya başladı. Doğal tedavi yöntemi olması nedeniyle, tercih edilen fitoterapi özellikle merak edilen konulardan biridir. Bitkisel yöntemlerle uygulanmaktadır. Bitkisel ilaç kullanımıyla birlikte gerçekleştirilecek olan uygulamalar dahilinde, özellikle eski zamanlardan beri uygulanmakta olan tedavi yöntemi olarak günümüzde de yaygın olarak tercih edilmektedir.
Yalnızca bitkisel ilaçlarla uygulanan bir sistem ile hastaların tedavi edilmesi sağlanabilir. Bitki ilaçları ile profesörler, doktorlar tarafından gerçekleştirilecek olan uygulamalar sayesinde, hastanın yaşamış olduğu rahatsızlık üzerinde olumlu etkiler elde edilebilir. Vücudu uyarmak ve güçlendirmek amacıyla vücudun belli bölgelerine uyarı verilmektedir. Vücudun kendi kendini iyileştirmesi amacıyla tercih edilmektedir.
Fitoterapi Nedir?
Hastalar için yapılacak olan kontroller dahilinde, özellikle belirlenecek olan rahatsızlıklara göre, uygulama yapılabilir. Hastaların ihtiyaçlarına uygun şekilde belirlenecek olan bitkisel ilaçlar ile tedavi uygulanmaktadır. Reçete edilecek olan bitkisel ilaçların kullanımı doğrultusunda, vücutta özellikle istenilen etkinin elde edilmesi sağlanabilir. Çay, otlar, kapsül, tentür, tablet ya da topik kullanım için hazırlanmış olan losyon ya da kremler reçete ile hastalara sunulmaktadır.
Fitoterapi Uygulama Süresi
Kişiye bağlı olarak değişecek olan uygulama süresi özellikle, tedavinin kullanılması durumunda hastanın tedaviye göstermiş olduğu etki ile bağdaşmaktadır. Bu nedenle, tedavinin süresi tamamen hastaya göre belirlenmektedir. Farklı hastalıklar için tercih edilecek olan tedavinin belirlenerek uygun süre zarfında uygulanması durumunda, hastada olumlu etkiler elde edilmesi sağlanabilir.
Grip ya da soğuk algınlığı gibi kronik ya da akut durumlarda, 4-6 hafta içerisinde ortaya çıkan belirtilerin olumlu şekilde düzeltilmesi sağlanabilir. Bitkisel ilaçlar ile uygulanacak olan tedavi yöntemleri kronik problemlerde tercih edilebilir. Aynı zamanda, bazı cilt hastalıkları için uzun süreli olarak uygulanacak olan tedavi sonrasında, hastalarda olumlu etkiler edilebilir. Hastaya yardımcı olmak amacıyla kullanılacak olan bitkisel ilaçlar, herhangi bir problem yaşanmadan hastanın tedavi edilmesini destekleyebilir.
Fitoterapi Güvenli Midir?
Tam donanımlı uzmanlar tarafından reçete edilecek olan ilaçlar ile tedavinin uygulanması güvenlidir. Bu nedenle özellikle, tedaviyi tercih edecek olanların mutlaka uzman yardımı alması gerekir. İnternet üzerinden yapılan satışlar veya önerilerde yaşanabilecek farklı problemlerin oluşması söz konusu olabileceği için, tedavinin olumlu şekilde devam edebilmesi açısından uzmanlar ile yapılacak görüşmeler dahilinde, hastalarda belirlenecek problemlere uygun reçeteler ile bitkisel ilaçların kullanımı sağlanabilir.
Fitoterapi Hangi Hastalıklarda Tercih Edilir?
Günümüzde yaygın olarak tercih edilmekte olan fitoterapi nasıl uygulanır? Özellikle merak edilen konulardan biridir. Tedavinin doğru şekilde uygulanabilmesi için mutlaka uzman yardımı alınmalıdır. Tedavinin temel tercihi edilmesi için belirlenmiş olan hastalıkların ortaya çıkması gerekir. Tedavinin uygulanabilmesi için belirlenen hastalıklar şunlardır;
Migren ve baş ağrıları, Kadın hastalıkları, Aşırı kilo problemi, Mide ve bağırsak hastalıkları, Kemoterapi sonrası tedavi, Tiroit bezi hastalıkları, Böbrek ve idrar yolları hastalıkları, Şeker hastalığı, Solunum yolları hastalıkları, Depresyon, panik atak ya da sinir hastalıkları, Alerji ve cilt hastalıkları, Romatizma ve osteoporoz, Uykusuzluk, farklı kriz dönemi problemleri, Astım şeklinde değişebilir.
Fitoterapi İçin Bitki Çayları
Hastaların özellikle bitkisel ilaçlar ile tedavi edilmesine dayalı olarak uygulanmakta olan fitoterapi tedavi yöntemi kullanılması durumunda, uzman doktorlar tarafından önerilecek olan bitki çayı fayda sağlamaktadır. Özellikle uygun şekilde hazırlanmış olan bitkisel ilaçların düzenli şekilde kullanımının sağlanması, hasta üzerinde olumlu etkiler sağlayabilir. Uzman doktorlar tarafından reçete edilecek olan ilaçların kullanımı ile hastaların bitkisel ilaçlar ve tedavi edilmesine dayalı olarak uygulanır.
Bitki çaylarını hazırlarken özellikle suyun kalitesine dikkat edilmelidir. Bitki çaylarının hazırlanabilmesi için özellikle Japonya ve Çin gibi ülkelerde kutsal bir seremoni uygulanmaktadır. Çayın kalitesinin artması ve vücuda sağlamış olduğu etkilerin olumlu olabilmesi için, özellikle belirlenen şekilde hazırlanması gerekir. Uzman yardımı almak isteyen hastalar özellikle, gerekli sertifikalara sahip olan kişilerle yapacakları görüşmeler dahilinde, tedavinin sorunsuz şekilde uygulanabilmesi için gerekli yardımı alabilirler.
Hastalıklara göre tercih edilecek olan bitki çayları değişmektedir. Yapılan kontrollerin ardından hastada belirlenecek olan rahatsızlığa göre, reçete edilecek olan bitki çaylarının taze olarak hazırlanması ve önerilen şekilde tüketilmesi önemlidir. Bu sayede istenilen etkinin elde edilmesi sağlanabilir. Çayların etkili olabilmesi için, dikkat edilmesi gereken pek çok farklı nokta bulunmaktadır. Çayın demleme şekli, kullanılan suyun kalitesi, çayın özelliği gibi itinalı şekilde yapılacak olan işlemler doğrultusunda, çay vücuda istenilen faydanın sağlanabilmesi açısından uygun şekilde hazırlanabilir.
Fitoterapi Nasıl Uygulanır?
Fitoterapi uzmanları tarafından uygulanacak olan bitkisel ilaçla tedavi yöntemi hastalardaki rahatsızlıklara göre uygulanır. Hastanın özellikle belirlenen kronik rahatsızlıklarının tedavi edilebilmesi açısından belirlenen süre zarfında uygun bitkisel ilaçların kullanımı sağlanır. Sürecin uzun olması özellikle hastaların sabırlı olmasını gerektirir. İstenilen olumlu etkinin elde edilebilmesi için fitoterapi tedavisi sırasında gerekli hassasiyetin gösterilmesi gerekir.
Uzman tarafından verilecek olan ilaçların belirlenen şekilde kullanılması gerekir. Çay, kapsül, tentür, tablet, otlar veya krem ya da losyon gibi özellikle önerilecek olan bitkisel ilaçların kullanımı sağlanır. Tedavi sürecinin devamlı olarak takip edilmesi önemlidir. Bu süreçte özellikle hastada oluşan gelişmelerin devamlı olarak not edilmesi ve etkili olup olmadığının kontrol edilmesi önemlidir. Bu nedenle hastaların tedaviyi tercih etmeleri durumunda mutlaka uzman yardımı almaları gerekir. Tedavi süreci hastanın durumuna göre değişebilir.