DAĞCILIK VE DAĞ TURİZMİ
DAĞCILIK VE DAĞ TURİZMİ
Şehir hayatından kaçıp doğaya saklanmak ve izole olmak isteyenlerin tercihi olan tırmanma-dağcılık, doğada karşılaşılabilecek tehlikeler sebebiyle, oldukça riskli ekstrem sporlar arasındadır. Dağcılık sporunun yalnız başına ya da eğitim alınmadan yapılmaması gerekir. Tabiatın içine karışmak ve bulunduğu bölgeye en uç noktadan bakmak isteyenler için, hem yurt içinde hem de yurt dışında sayısız zirve bulunmaktadır. Dağcılık sporunu icra edebileceğiniz rotalardan önce teknik detaylarından biraz bahsedelim.
Dağcılık Nedir?
Dağda orman sınırının bittiği yerden zirveye doğru uzun mesafeli yürüyüşlerin yanı sıra, tırmanmayı da kapsayan dağcılık bir doğa sporudur. Uzun mesafeler arasında mola vermek için yapılan kampçılık da dağcılık tanımına girer ve bu sporun uzun soluklu olmasını sağlar. Yaz, sonbahar ya da bahar aylarında gidilecek bölgenin özelliklerine göre çeşitlilik gösteren dağcılıkta en zorlusu ise kış dağcılığıdır.
Kış dağcılığı diğer mevsimlerde yapılan dağcılığa göre daha çetin geçer. Karda ve kaygan zeminlerde tırmanmayı bilmek, kaymalarda durabilmek, zorlu hava şartlarında kamp yapabilmek, oluşacak ısı kaybına karşı önlem alabilmek kış dağcılığında bilinmesi gerekenlerdir.
Dağcılık Nasıl Yapılır?
Dağcılık, dağcılık lisansı olan profesyonellerden eğitim alınarak yapılması gereken bir spordur. Genellikle topluluk ile yapılan dağcılık sporunda malzeme taşımak, güvenliği sağlamak, rehberlik etmek gibi herkesin farklı bir görevi bulunur.
Dağcılık Stilleri
Dağcılık sporu kendi içinde bazı stillere ayrılır. Bu stilleri ise hedeflenen nokta ve dağa tırmanma süresi belirler.
Alpin Stil
Maceracı ruhların tercih ettiği Alpin stil doğal yöntemlerle yapılır ve “Temiz Tırmanış” olarak adlandırılır. Dağa tırmanmada hafifliğin ve hızın ön planda olduğu bu stilde hedef doğrudan zirvedir.
Doğa Yürüyüşü (Hiking)
Sabah çıkılıp akşam inilerek kamp yapmadan geçirilen günübirlik doğa yürüyüşüdür.
Kamplı Yürüyüş (Trekking)
Doğada yürüyüş sonrasında kamp yapılarak konaklanan tamamlanan dağcılık sporudur.
Expedition
Araştırma gezileri, zirveye yapılan tırmanışlar ve uzun süreli kamp yapılan dağcılık stilidir.
Dağcılık Tarihi
18. ve 19. yüzyılda zenginlerin kendi hayatlarından sıkılması ve farklı maceralara yönelmesi ile ortaya çıkan dağcılık, 20. yüzyılın başlarında tüm dünyanın ilgisini çekmiştir. Dağcılığın spor olarak sayılması ve uluslararası standartlarda yapılması, 1931 yılında Cenevre’de Uluslararası Dağcılar Birliği’nin (UIAA) kurulması ile gerçekleşmiştir. Türkiye’de ise dağcılık sporu, İngiliz bir dağcının Erciyes Dağı’na tırmanması ile başlamıştır.
Dağcılık Terimleri
Doğa oluşumlarının, dağcılık malzemelerinin ya da tırmanma sırasında yapılan hareketlerin dağcılık jargonunda bir karşılığı bulunur. Grup halindeki tırmanışlarda ekip liderlerini daha iyi anlamak ve yürüyüşlerde rahat etmek için bazı kelimelerin bilinmesinde fayda vardır.
Kolu çatlağa kilitlemek: Oluşan dar kaya çatlağına tutunma yöntemini tanımlar.
Yükseltici: Tırmanma ipini tutmaya yarayan ve kendini çektikten sonra ip boyu yerinin kolayca değiştirildiği alettir.
Karabina: Açık hali ile kanca, kapalı hali ile halka işlevi gören bir çeşit köstektir.
Ninja ayakları: Ayak tabanının bir sonraki adımda kasıtlı olarak sessiz ve hassas şekilde yerleştirilmesidir.
Nivelman: Belirlenen iki nokta arasındaki yükseklik farkını tanımlamak için kullanılır.
Dağcılık Düğümleri
Kamp yaparken, odun vb. eşyaları taşırken ya da tırmanırken halatlara ihtiyaç duyulur. Amacına göre ise bu halatlarda farklı düğüm çeşitleri vardır. Sekizli düğüm dağcılık sporunda en çok kullanılan düğümdür. Çeker gücü en kuvvetli olan bu düğüm istenildiğinde kolayca sökülür. Aynı veya farklı kalınlıkta ip varsa bu ipler çift balıkçı düğümü ile bağlanabilir. Tırmanma ya da inişte kullanılan ana ip üzerine bağlanan pursik düğümü ise kişi kendini bıraktığında olduğu noktaya sabitlenir. Yük anında kilitlenen pursik düğümü dağcıyı emniyete alır.
Dağcılık Kuralları
Yaz ya da kış olsun dağda hayatta kalabilmek, ekibin güvenliğini riske atmamak için bazı kurallara uyulması gerekir.
Tırmanılacak bölgeyi iyi bilen kişinin lider olarak grup başında olması gerekir.
Tek sıra halinde, her kişi arasında 5-6 adım mesafe olacak şekilde yürünür.
Yürüyüş temposu ekibin en yavaş yürüyen kişisine göre ayarlanır.
Tırmanma boyunca taşınacak eşyalar en kötü hava şartları düşünülerek hazırlanır.
Eşyaların grupta dengeli bir şekilde bölüştürülmesi gerekir.
İstasyon Kurma
İstasyon; tırmanışta emniyet alan, ip inişlerinde kullanılan sabit emniyet noktalarını içeren ve yük çeken bir güvenlik sistemidir. Emniyetsiz bir düşüşü engellemek için sağlam istasyon kurmak hayati bir önem taşır ve bu yüzden de istasyonlar, kök salmış bir ağaç veya sağlam bir kaya çıkıntısına kurulmalıdır. Emniyeti kuracak dağcının, bağlanacak yeri kontrol etmesi ve yükü kaldırma oranını iyi ölçmesi gerekir.
Dağcılık İçin Gerekli Malzemeler
Yürüyüş ya da tırmanma sırasında olası tehlikelerden kaçınmak için, gerekli olan bazı dağcılık malzemeleri vardır.
Tırmanma Merdiveni
Uzun duvarlarda ve çıkılması zor olan kısımlarda tırmanma merdiveni kullanılır. Yapay tırmanış malzemesi olan bu merdivenler ip ya da demirden yapılır.
Tırmanma Halatı
7,6-10 mm arasındaki halatlar tırmanmayı rahat kılan halatlardır. İnce halatlar birbirine bağlayarak kullanılabildiği gibi tek başına da kullanılabilir.
Tırmanma İpi
Dağcılığın temel malzemelerinden biri olan tırmanma ipleri dışı kabuklu (kernmantel) iplerdir. Bir diğer kişiye bağlanmak ve yukarıya tırmanmak için kullanılan bu ipler dağcılık iniş malzemeleri arasında da yer alır.
Tırmanma Baltası
Dağ tırmanma malzemeleri arasında bulunan balta, kaya tırmanışlarında kullanılan bir çeşit dağcılık malzemesidir. Genellikle bir yere tutunmak ve destek almak için kullanılır.
Tırmanma Kancası
Çelikten yapılan tırmanma kancaları pençeli ve katlanabilir özelliklere sahiptir. Bu kancalar 25 kg’a kadar ağırlık taşıyabilir. Büyük kancaların yanı sıra karabinalar da dağcılar tarafından tercih edilen bir kanca çeşididir.
Dağcılık Botu
Tipik dağcılık botları su geçirmez, sert ve destekleyicidir. Yürüyüş ve tırmanış şekline göre farklı botlar bulunur. Botların bağlama ipleri ile güçlendirilmiş ve ayak numarasına uygun olması gerekir.
Dağcılık Kramponları
Kar ve buz üzerinde kayaya sıkıca tutunmak ve kaymamak için kullanılan kramponlar tırmanış botunun dışına geçirilen bir malzemedir. Sertleştirilmiş çelik ya da alüminyumdan yapılan kramponlar bağlama şekillerine göre üçe ayrılır. Tam otomatik kramponlar, hem önünde hem arkasında çıkıntılar olan özel dağcılık botları ile kullanılır. Yarı otomatik kramponlar, arka tarafta çıkıntısı olan botlar içindir. Bağlamalı kramponlar ise, her türlü dağcılık ayakkabısı ile uyumludur; ancak diğer krampon çeşitlerine göre bağlaması daha zordur ve fazla yük bindiğinde çıkma olasılığı vardır.
Dağcılık Kazması
Kazma; emniyet noktası kurmada, şelale çıkışlarında ve buz tırmanışlarında kullanılır. Özellikle sert karlı ve buzlu yerlerde kazmalar dağcının performansını olumlu şekilde etkiler.
Dağcılık Kıyafetleri
Dağcılık kıyafetleri su geçirmez özellikte ve dağcının hareket özgürlüğünü kısıtlamaması adına hafif olmalıdır. Rakım yükseldikçe düşen hava sıcaklığı ile dağcılar genellikle 3 katmanlı olarak giyinir.
İç Katman
Vücutla birebir temas eden (iç çamaşırı, çorap vb.) iç katmandaki kıyafetlerin nem tutmayan özellikte olması gerekir. Pamuklu ürünlerin kuruması zaman aldığı için iç kıyafetlerde sentetik kumaşlardan yapılan ürünler kullanılır.
Orta Katman
Orta katmanda giyilecek olan kıyafetler dağcılık sporunun yapılacağı mevsime göre değişebilir. Karlı ve çok soğuk bir havada kalın polar giyilebileceği gibi yazın yapılacak olan tırmanışlarda gömlek tercih edilebilir. Bu kıyafetlerin de yine iç katman gibi sentetik kumaşlardan olması sporcuyu rahat ettirir.
Dış Katman
Yağmurluk, çok fonksiyonlu pantolon ya da şişme montlar dağcılık kıyafetlerinde dış katmanı oluşturur. Dış katmanlar dağcılık sporunun yapılacağı mevsime göre tercih edilebilir. Mevsime göre değişkenlik gösterebilecek diğer dağcılık kıyafetleri arasında ise şunlar bulunur:
Bere, Bandana, Balaklava, Şapka, Yüz Maskesi, Eldiven, Tozluk, Mayo, Şort
Dağcılık Çantası
Kaç gün dağda kalınacağına ve bu sürede yapılacak aktivitelere göre çanta seçilebilir.
Bel Çantası/Günlük Çanta
Günübirlik dağa çıkılacaksa ve tırmanma gerektirmeyen aktiviteler yapılacaksa standart sırt çantaları ya da bel çantası tercih edilebilir.
Kamp Çantası
Dağda uzun süre kalınacaksa kamp çantası ile yola çıkılması gerekir. Sporcuyu rahat ettirmek ve uzun ömürlü olması adına kamp çantasında bazı özelliklere dikkat edilmelidir.
Bel, sırt ve omuz desteği olmalıdır. Bu sayede uzun yürüyüşler ya da tırmanışlar sırasında çanta ile taşınacak olan yükler vücuda dengeli bir şekilde yayılır. Böylelikle hem çanta daha rahat taşınır hem de sporcunun vücut sağlığı korunmuş olur.
Eşyaların yağmurlu ya da karlı havalarda ıslanmaması için kamp çantasının kumaşı su geçirmez ve dayanıklı olmalıdır.
Kamp çantası üzerinde bulunan klips ya da tokalar çadır, mat, uyku tulumu, baton gibi malzemelerin çanta dışında da taşınmasını sağlamalıdır.
Dağcılık ve Kamp Malzemeleri
Dağda kaybolmamak, kamp sırasında ihtiyaçları karşılamak ve sporcunun rahat bir dağcılık deneyimi yaşayabilmesi için kamp çantasında olması gereken malzemeler vardır.
Çadır, Uyku tulumu, Mat, Kamp ocağı, Mum, Fener, Harita, Pusula, Barometre, Termometre, GPS Rüzgâr ölçer
Dağcılıkta ilk yardım için gerekli olan tıbbi malzemeler
Böcek ilacı, Kişisel temizlik malzemeleri, Mutfak malzemeleri (termos, bıçak, bardak, yiyecek, içecek, su şişesi vb.), Düdük, Dürbün, Güneş gözlüğü, Güneş koruyucu krem, Havlu,Çöp torbası, Fotoğraf makinesi
Dağcılık Ne Zaman Yapılır?
Dağcılık yılın her mevsiminde yapılabilir. Yaz ya da kış dağcılığı için gidilecek bölgenin iyi seçilmesi ve arazinin önceden bilinmesi gerekir. Kış dağcılığı amatörler için tehlikeli olabileceğinden, yeni başlayanlara bahar ve yaz ayları tavsiye edilir.
Türkiye’de Dağcılık Nerede Yapılır?
Türkiye’de dağcılık turizmi oldukça gelişmiştir. Elverişli dağları ve doğası ile hem yurt içinden hem de yurt dışından birçok dağcıyı ağırlayan Türkiye’de pek çok özel rota bulunur. Bu yerlerde kendi ekibiniz ile dağa çıkabileceğiniz gibi bölgede düzenlenen dağcılık turlarına da katılabilirsiniz.
Antalya
Yazın sahilleri ile turizm cenneti olan Antalya, Geyikbayırı’ndaki eşsiz doğası ile dağcıların favori yerleri arasındadır. Dünyadaki önemli 10 merkez arasında bulunan Geyikbayırı, kış aylarında tırmanış için oldukça elverişlidir.
Antalya sahillerinde yazın tadını çıkarmak ya da dağlarında adrenalin yaşamak isteyenler Türkiye’nin gözde şehrine rahat bir ulaşım sağlayabilir.
İzmir
İzmir Buca ilçesinde bulunan Kaynaklar Tırmanış Bahçesi, 200’den fazla tırmanış rotası ile her mevsim dağcıların tırmanış yapacağı bir bölgedir. 1996 yılından beri dağcılar tarafından kullanılan bu bölgede her ilkbaharda Kaynaklar Kaya Tırmanış Şenliği’nde birçok dağcı bir araya gelerek çeşitli etkinlikler düzenler.
Kaynaklar’ın tercih edilmesinin bir diğer sebebi de şehir merkezine olan yakınlığıdır. İzmir Adnan Menderes Havalimanı’ndan kısa bir süre de bu bölgeye gidilebilir.
Muğla
Aydın ve Muğla topraklarına yayılan Latmos-Beşparmak Dağı’nda her yıl “Dağcılık ve Doğa Şenliği” düzenlenir. Türkiye’den birçok dağcının katılım gösterdiği bu etkinlikte zirveye tırmanış yapıldıktan sonra arkeolojik yürüyüşler/keşifler gerçekleştirilir.
Fethiye, dünyanın en iyi 10 doğa yürüyüşü rotalarından biri olan Likya Yolu’na ev sahipliği yapmaktadır. Ölüdeniz’den Antalya’ya kadar uzanan Likya Yolu, 535 km’lik uzunluğu ile macera dolu bir yürüyüş yaşamak isteyenlerin mutlaka gitmesi gereken bir bölgedir. Doğa içinde yapılacak bu uzun soluklu yürüyüş sırasında Likya Yolu üzerinde bulunan antik kentleri de görmek mümkündür.
Muğla’da bulunan Dalaman Havalimanı ya da Milas-Bodrum Havalimanı’ndan her iki bölgeye de kolaylıkla ulaşım sağlanabilir.
Trabzon
Hem tarihi hem de doğası ile her yıl ziyaretçi kabul eden Trabzon’un önemli etkinlikleri arasında trekking ve dağcılık bulunur. Birçok dağcılık stilinin yapılabileceği dağcılık rotaları arasında en çok tercih edilen ise Uzungöl-Demirkapı-Karakaya’dır.
Yemyeşil doğada temiz hava almak ve dağcılık rotalarına bir yenisini daha eklemek için seyahat programınızı Trabzon’a göre organize edebilirsiniz.
Balıkesir
Balıkesir’in Edremit ilçesindeki Kaz Dağları, Türkiye’nin en önemli dağlarından biridir. Bitki ve canlı çeşitliliği ile bir bölümü milli park ilan edilen Kaz Dağları, yılın her mevsiminde macera arayan dağcıların vazgeçemediği rotalar arasında bulunur.
Kaz Dağları’nın eteklerinde kurulu olan Edremit de bu maceraya kısa sürede ortak olabilirsiniz.
Kocaeli
Kocaeli’nin Gebze ilçesinde bulunan Ballıkayalar Kanyonu, Türkiye’nin en iyi on tırmanma rotasından birisidir. İstanbul’a yakınlığı ile de tercih edilen kanyonda günübirlik doğa gezileri ya da tırmanma gerçekleştirilebilir.
Hafta sonu kısa bir tatil yapmak için İstanbul’a 1,5 saat uzaklıkta Kocaeli’ye varabilirsiniz.
Ağrı
İtalyan gezgin Marco Polo’nun hiçbir zaman çıkılamaz dediği Ağrı Dağı’na 1829 yılında Prof. Frederik Von Parat’ın tırmanması ile bu bölgede dağcılık başlamıştır. İkinci tırmanış 1970 yılında Dr. Bozkurt Ergör tarafından gerçekleştirilmiş ve 1990 yılında Ağrı Dağı’na tırmanışlar yasaklanmıştır. 8 yıl aradan sonra kaldırılan yasak ile Ağrı Dağı şu anda Türkiye ve dünyada dağcıların tırmanmak istediği yerler listesindedir.
5.165 metrelik yüksekliği ile Türkiye’nin en yüksek dağına ev sahipliği yapan şehri keşfetmek.
Bursa
Hem kültür hem de doğa turizmi için tercih edilen Bursa’da yaz/kış dağcılık ve yürüyüş yapmak mümkündür. Şelaleler ve yaylalardan Uludağ zirvesine ulaşabilecek bu yolculuk, sporculara maviyi ve yeşili bir arada sunar.
Şehir merkezinde görülmesi gereken yerleri gezdikten sonra yine şehir merkezindeki ulaşım seçeneklerinden biri ya da teleferik tercih edilerek Uludağ’a çıkılabilir.
Van
Sönmüş bir volkan dağı olan Süphan Dağı, Anadolu’nun en yüksek üçündü doruğudur. 4.058 metre yükseklikte olan bu dağda tırmanış için en uygun aylar Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylüldür.
Van Gölü’nü de seyretmek ve buzla kaplı dağda keyifli bir tırmanış gerçekleştirmek.
Erzurum
Erzurum’da bulunan Uzundere’de yazın kaya, kışın ise buz şelalesinde tırmanış yapılabilmektedir. Hem amatör hem de profesyonel sporcuların dağcılık yapabileceği Uzundere’de her yıl ocak ayında “Uluslararası Buz Tırmanış Festivali” düzenlenmektedir.
Kışın dağcılık yapmak sizin için bir tutku ise ocak ayında Erzurum da bu festivale katılabilir, adrenalin dolu dakikalar geçirebilirsiniz.
Niğde
Eşsiz bir doğa manzarası sunan Aladağlar, Türkiye’nin Alpleri olarak bilinir. Çok sayıda zirve ve gölün bulunduğu Aladağlar’ın bir kısmı milli park alanı içerisinde kalır. Kaya tırmanışı yapmak ve zirvelerden birinde tüm manzarayı izlemek için ise Cimbar Kanyonu’na gitmek gerekir.
Niğde, Kayseri ve Adana illerinin kesiştiği yerde bulunan Aladağlar’a Kayseri Havalimanı ya da Adana Havalimanı’ndan gidebilirsiniz.
Dünyada En İyi Dağcılık Rotaları
Dünyanın en yüksek zirvelerine tırmanarak dağcılıkta sınır tanımayanlar için çeşitli yerler bulunur. Kamp kurmak, olağanüstü manzaralara eşlik etmek gibi keyif ve tutkuyu bir arada yaşamak isteyen dağcılar için dünyanın en iyi beş rotasını inceleyebilirsiniz.
Rusya
Profesyonel dağcıların tırmandığı McKinley Dağı, 6.194 metrelik yüksekliği ile Kuzey Amerika’nın en yüksek yeridir. Beş adet buzul ve birçok buz nehri bulunan McKinley Dağı’nda, sert hava şartları tırmanmayı oldukça zorlu bir hale getirir. Ne kadar iyi malzemelere sahip olunursa olunsun, tırmanışta yaşanabilecek hayati risklerden dolayı McKinley Dağı’na tırmanmak için en uygun zaman dilimi olarak ilkbahar tavsiye edilir.
İsviçre
İsviçre Alpleri’nde bulunan Matterhorn Dağı, tırmanış için dünyadaki en popüler dağlardan biridir. 4.478 m yüksekliği ile Alplerin en yüksek zirvelerinden biri olan dağ, aynı zamanda bazı dağcılar tarafından ölümcül zirve olarak da adlandırılır. Dağcılık tecrübesine göre daha kolay tırmanış rotalarının da bulunduğu bu dağda sınırları zorlamak ciddi bir yetkinlik, kondisyon ve tecrübe gerektirmektedir.
Basel, Cenevre ya da Zürih’teki trenler ile direkt olarak Matterhorn Dağı’na ulaşabilirsiniz.
İtalya
Fransa ve İtalya arasındaki sınırı oluşturan Mont Blanc Dağı, Alpler’in ve Avrupa’nın en yüksek dağıdır. Granitten oluşan dağın zirvesi her mevsimde yaklaşık 28 metrelik buz takkesi ile örtülüdür. Bölgedeki çığ düşmeleri ve yazın bile kendini gösteren sert hava yüzünden, her yıl yaklaşık 100 dağcı Mont Blanc’te hayatını kaybetmektedir. Bu yüzden de dağa rehber eşliğinde çıkılmalı ve gerekli tüm önlemler alınmalıdır.
Fas
Dağcılığa yeni başlayanlar için önerilen rotalardan biri Fas’taki Toubkal Dağı’dır. Kasım ve mayıs ayları arasında kış dağcılığı malzemeleri lazım olsa da, diğer aylarda rahatlıkla tırmanış yapılabilir. Zirveye çıkarken dağda yaşayan Berberi evlerini, zirveye çıktıktan sonra ise Sahra Çölü’nü görebilirsiniz.